Παγγαίο: Το βουνό που κρύβει θησαυρούς φύσης και ιστορίας

ανηφορίζουμε στις σπαστές πέτρες έως την κορυφή Αυγό ή Πιλάφ Τεπέ, να αγναντεύουμε από τα 1.835 μ. την εντυπωσιακή ψευδο-αλπική ζώνη που μοιάζει κομμένη με το μαχαίρι από το ελατοδάσος, τις γειτονικές κορυφές Μάτι (1.956 μ.) και Τρίκορφο (1.940 μ.), αλλά και το Φαλακρό της Δράμας – αν δεν είχε ομίχλη, θα βλέπαμε προς νότο τα παράλια και τη Θάσο.

Περπατήσαμε σε δάση οξιάς ασύλληπτης ομορφιάς. Ένα απόγευμα ακούσαμε τον Εσπερινό από γυναικεία φωνή –πόσο ασυνήθιστο άκουσμα, αλήθεια– και ψηλαφήσαμε σκαλίσματα πάνω στα βράχια, έργα προϊστορικών ανθρώπων. Ακούσαμε πουλιά λαλίστατα και κελαρυστά νερά σε μονοπάτια όπου δεν υπήρχε ψυχή, και είδαμε τους Αράπηδες να ξεχύνονται σαν άγρια ζώα στα σοκάκια της Νικήσιανης. Γευτήκαμε τραχανά μπροστά σε αναμμένα τζάκια, σαρμαδάκια σπιτικά στο πόδι, κατσικίσια γραβιέρα σε μια φάρμα οικογενειακή και τις πιο νόστιμες τηγανητές πατάτες σε ένα καφενείο πάνω στον δρόμο. Πόσοι Καβαλιώτες, άραγε, έχουν ζήσει κάτι παρόμοιο; Και πόσο θα ενδιέφεραν όλα αυτά τους Βούλγαρους, τους Πολωνούς και τους Τούρκους επισκέπτες της περιοχής.

Γνωστή περισσότερο για τις παραλίες της, την πόλη και τον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων, η Καβάλα κατακλύζεται το καλοκαίρι από παραθεριστές των γειτονικών νομών και των Βαλκανίων, οι οποίοι στρατοπεδεύουν πλάι στη θάλασσα. Το όρος Παγγαίο είναι ένα άλλο κεφάλαιο, που λίγοι προλαβαίνουν να «ξεφυλλίσουν». Το γεγονός ότι παραμένει άγνωστο ακόμη και στους ντόπιους, παρά την εγγύτητά του στην πόλη (30-40 λεπτά οδικώς) και την εύκολη πρόσβαση (φτάνει δρόμος μέχρι την ψηλότερη κορυφή του), ανοίγει τη συζήτηση για το τι είδους τουρισμό επιζητεί η περιοχή. Για πόσο ακόμη το τρίπτυχο «ήλιος-θάλασσα-αρχαιότητες» θα προσφέρεται και θα καταναλώνεται σαν «χρυσός», όπως και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, και με ποιους τρόπους το βίωμα, η εξερεύνηση, η επαφή με τη φύση, τη ζωή και την τοπική κοινωνία θα βρεθούν στο προσκήνιο.

Tο βουνό είναι γεμάτο πεζοπορικές διαδρομές, είτε προς τις κορυφές του (ξεκινούν από το καταφύγιο του ΕΟΣ Καβάλας 1933) είτε μέσα στα πυκνά δάση και στις ρεματιές. Μπορείτε να εντοπίσετε αμέτρητα σπήλαια, βρύσες, ακόμη και λίμνες. Μία από τις πιο όμορφες διαδρομές, πάντως, είναι η διαμορφωμένη που οδηγεί από τη Μεσορόπη στον καταρράκτη και στη σπηλαιώδη πηγή Βοσκοβρύση έπειτα από δύο-τρεις ώρες, μέσα σε ένα απίθανο τοπίο με τρεχούμενα νερά, βάθρες, πλατάνια και γεφυράκια.

Η ίδια η Μεσορόπη δε, το ακμαίο κάποτε καπνοχώρι, περιτριγυρισμένη από καστανιές, βελανιδιές, πλατάνια, με αρχοντικά σπίτια του 19ου αιώνα μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής και υπέροχη αύρα, είναι το ωραιότερο κατά τη γνώμη μας χωριό του Παγγαίου. Διαθέτει μάλιστα μπουτίκ ξενώνα με εστιατόριο, εξοχική ταβέρνα, καφενείο-ταβέρνα και σύγχρονο καφέ, ανοιχτά και τις καθημερινές. Τα χωριά στους νότιους πρόποδες του Παγγαίου κατοικούνται από 500 ανθρώπους κατά μέσο όρο, έχουν τρεχούμενα νερά και πέτρινα γεφυράκια, όπως η διάσημη Μουσθένη (επίσης διαθέτει ξενώνα και ταβέρνες) αλλά και τα άσημα Δωμάτια. Χρόνο να έχεις, να κάθεσαι να ακούς ιστορίες και Ιστορία από τους ντόπιους.

Μία από τις πιο όμορφες πεζοπορικές διαδρομές του Παγγαίου είναι η διαμορφωμένη που οδηγεί από τη Μεσορόπη στον καταρράκτη και στη σπηλαιώδη πηγή Βοσκοβρύση, μέσα σε ένα απίθανο τοπίο με τρεχούμενα νερά, βάθρες, πλατάνια και γεφυράκια.

Η Μονή Εικοσιφοίνισσας, σε απόσταση 5 χλμ. από το χωριό, είναι μια σπάνια περίπτωση «μπλεξίματος». Γεωγραφικά ανήκει στον Νομό Σερρών, εκκλησιαστικά στη Μητρόπολη Δράμας και κοινωνικά στη Νικήσιανη, στην Καβάλα. Οι Νικησιανιώτες, άλλωστε, είχαν ως έθιμο να στέλνουν τα αγόρια τους στη μονή για έναν χρόνο, πρακτική που αποδείχθηκε πολύτιμη για την παιδεία και την καλλιέργειά τους. Θεωρείται από τα παλαιότερα μοναστήρια (5ος – 6ος αιώνας) και σήμερα κατοικείται από γυναικεία αδελφότητα, παρότι ιστορικά κινδύνευσε με αφανισμό: λεηλατήθηκε και πυρπολήθηκε από Τούρκους και Βούλγαρους, με τους μοναχούς να σφαγιάζονται και να απάγονται, αντίστοιχα.